Nội Soi Tiêu Hóa Là Gì? Tìm Hiểu Về Quy Trình Và Rủi Ro

Nếu bạn đang gặp phải các triệu chứng như đau dạ dày hoặc trào ngược axit dạ dày, hoặc nếu bác sĩ nghi ngờ bạn mắc một rối loạn tiêu hóa, bạn có thể được khuyến nghị thực hiện nội soi đường tiêu hóa. Trong khi điều này nghe có vẻ đáng sợ, nó thực sự là một quy trình không xâm lấn cho phép bác sĩ của bạn thăm khám đường tiêu hóa của bạn và hỗ trợ chẩn đoán các tình trạng như loét, bệnh celiac hoặc thậm chí là ung thư.

Nội Soi Đường Tiêu Hóa Là Gì?

Nội soi đường tiêu hóa sử dụng thiết bị nội soi. Thiết bị này là một ống mỏng, linh hoạt được trang bị đầu gắn camera và hệ thống dẫn đèn chiếu sáng. Được thiết kế chú trọng đến sự thoải mái của bệnh nhân, thiết bị nhẹ nhàng này di chuyển trơn tru qua đường tiêu hóa của bạn để cung cấp hình ảnh rõ ràng bên trong thực quản, dạ dày, tá tràng và đại tràng (ruột kết – colon) của bạn.

Các Loại Nội Soi

Có một số loại nội soi, và mỗi thủ thuật được sử dụng để kiểm tra các bộ phận khác nhau của hệ tiêu hóa của bạn.

Nội Soi Dạ Dày

Thiết bị nội soi dạ dày sẽ kiểm tra thực quản, dạ dày và tá tràng của bạn. Kiểu nội soi này được gọi là nội soi dạ dày.

Nội Soi Đại Tràng

Thiết bị nội soi đại tràng sẽ kiểm tra đại tràng của bạn (ruột kết) và có thể tiếp cận phần cuối của ruột non (hồi tràng - ileum) nơi nối với đại tràng. Nếu chỉ thực hiện tầm soát ngắn, loại nội soi này được gọi là nội soi đại tràng sigma. Còn nếu thực hiện tầm soát toàn bộ, nó được gọi là nội soi đại tràng hoàn toàn.

Thiết Bị Nội Soi Tá Tràng

Một loại thiết bị nội soi đặc biệt (thiết bị nội soi tá tràng có góc nhìn bên dùng trong ERCP) cho phép hình dung và trị liệu ống dẫn mật và ống tuyến tụy.

Các kỹ thuật hiện đại có thể dùng để khám ruột non như nội soi viên nang hoặc nội soi bóng đôi (balloon enteroscopy).

Nội Soi Viên Nang

Nội soi viên nang sử dụng một viên nang công nghệ cao có kích thước bằng một viên vitamin cỡ lớn, viên này chứa camera, đèn, ống kính và một thiết bị phát sóng vô tuyến. Nó được nuốt vào trong cơ thể và khi di chuyển qua ruột non, hình ảnh được chụp với tốc độ hai lần mỗi giây. Viên nang phát hình ảnh đến một máy ghi đeo trong suốt thời gian thực hiện test và hàng ngàn hình ảnh này có thể được tải xuống máy tính để nghiên cứu chi tiết. Sau đó, viên nang sẽ được đào thải bình thường qua phân.

Nội Soi Bóng Đôi

Nội soi bóng đôi là một thiết bị nội soi hiện đại được trang bị một lớp vỏ bọc với một quả bóng bơm hơi. Bằng cách luân phiên bơm và xả hơi trong quá trình tiến hành, thiết bị nội soi có thể được đưa sâu vào ruột non, hoặc là qua đường tiêu hóa trên hoặc đường tiêu hóa dưới.

Nội Soi Đường Ruột Xoắn Ốc

Nội soi đường ruột xoắn ốc là một dạng thiết bị nội soi hiện đại được trang bị một dụng cụ xoắn ốc chạy bằng năng lượng để gấp khúc ruột non và đẩy đầu ống nội soi đi xuyên qua ruột non, hoặc là qua đường tiêu hóa trên hoặc đường tiêu hóa dưới.

Siêu Âm Nội Soi

Siêu âm nội soi (EUS) được thực hiện bằng một thiết bị nội soi với một thiết bị sóng siêu âm ở phần đầu. Công cụ này được sử dụng để kiểm tra các lớp thành của đường tiêu hóa và các tổn thương ở thành, bên ngoài thành hoặc trong các cơ quan liền kề với đường tiêu hóa. Ví dụ, EUS có khả năng kiểm tra các u nang hoặc khối u trong tuyến tụy bằng cách thực hiện siêu âm xuyên qua thành dạ dày.

Quy Trình Nội Soi Đường Tiêu Hóa

Một ca nội soi đường tiêu hóa thường chỉ kéo dài trong khoảng 15 - 30 phút. Trong thời gian này, bạn có thể được gây mê nhưng thường không yêu cầu gây tê toàn thân. Nhiều người ngủ gật trong quá trình nội soi này.

Trong Quá Trình Thực Hiện Nội Soi

Khi thiết bị nội soi được đưa nhẹ nhàng vào cơ thể, hình ảnh độ nét cao với màu sắc trung thực được truyền qua đường điện tử và hiển thị trực tiếp trên màn hình.

Các thiết bị nội soi hiện đại có chức năng “chụp ảnh dải sóng hẹp” (NBI) thay đổi bước sóng của ánh sáng dùng để kiểm tra niêm mạc của đường tiêu hóa và làm nổi rõ hơn những điểm bất thường để phát hiện những dị tật nhỏ như polyp phẳng. Các phương pháp nhuộm màu khác bao gồm việc phun thuốc nhuộm lên niêm mạc đường tiêu hóa để làm nổi bật các điểm bất thường.

Ảnh chụp và video kĩ thuật số có thể được lưu lại cho mục đích hồ sơ y tế và để bệnh nhân tham khảo trong tương lai.

Sau Thủ Thuật Nội Soi

Kết quả soi có thể được thông báo ngay lập tức và trong nhiều trường hợp bệnh nhân có thể được tiếp nhận điều trị ban đầu ngay lập tức. Nếu mẫu sinh thiết được lấy, những kết quả này sẽ có sau một hoặc hai ngày.

Lợi Ích Của Nội Soi Đường Tiêu Hóa

Một ưu điểm lớn của nội soi là các dụng cụ phẫu thuật cực nhỏ có thể được luồn qua thiết bị nội soi để thực hiện nhiều chức năng. Bao gồm lấy mẫu sinh thiết, loại bỏ những tổn thương tăng sinh như polyp, cầm máu, đặt stent (dụng cụ giữ cho các ống bị tắc được mở) và lấy sỏi mật ra khỏi ống mật.

Tia laser Nd-YAG hoặc sợi plasma argon cũng có thể được luồn qua thiết bị nội soi để đốt cháy các khối u ung thư khi phù hợp hoặc để đông các mạch máu đang chảy máu. Với các phương pháp hình ảnh khác, bao gồm nội soi viên nang, bác sĩ chỉ có thể thấy các điểm bất thường nhưng không thể thực hiện điều gì để xác nhận chẩn đoán hay điều trị.

Nội Soi Đường Tiêu Hóa Có Gây Đau Không?

Hoàn toàn không. Dụng cụ hiện đại rất mỏng và linh hoạt, được thiết kế chú trọng đến sự thoải mái của bệnh nhân. Bệnh nhân trải qua nội soi dạ dày và đại tràng cũng được áp dụng gây tê tại chỗ bằng thuốc gây tê xịt lignocaine vào cổ họng, gây mê nhẹ với thuốc an thần và thuốc giảm đau tiêm tĩnh mạch, hoặc loại thuốc gây mê nhẹ, được điều chỉnh liều lượng cẩn thận để phù hợp mức độ đáp ứng của từng bệnh nhân. Bệnh nhân nói chung rất thoải mái trong suốt quá trình thực hiện và thường tỉnh dậy mà không có gì bất kỳ ký ức nào về quá trình nội soi.

Thuốc an thần sử dụng trong nội soi rất nhẹ (không giống như gây mê toàn thân được sử dụng trong phẫu thuật), hầu như không để lại triệu chứng "lơ mơ buồn ngủ" sau khi tỉnh dậy. Trên thực tế, phần đông bệnh nhân tham gia nội soi là trường hợp nội trú một ngày và chỉ ở Phòng Nội soi hoặc Phòng Nội trú ngày nhiều nhất vài tiếng đồng hồ.

Bệnh nhân thực hiện nội soi vào buổi sáng có thể trở lại làm việc vào buổi chiều nếu họ muốn. Chỉ số ít trường hợp phức tạp bệnh nhân mới cần ở lại bệnh viện lâu hơn để được theo dõi hoặc điều trị thêm.

Chuẩn Bị Cho Quy Trình Nội Soi Đường Tiêu Hóa

Đối với nội soi dạ dày, nội soi viên nang, nội soi ruột và kiểm tra ống dẫn mật và tuyến tụy, bệnh nhân chỉ cần nhịn ăn ít nhất 8 giờ trước khi làm thủ thuật, thường là qua đêm, nhưng có thể uống nước nếu khát. Điều này gây ra bất tiện rất nhỏ.

Thuốc Nhuận Tràng

Đối với nội soi đại tràng, để bác sĩ nội soi có thể quan sát rõ ràng, bệnh nhân cần uống một số loại thuốc nhuận tràng nhẹ trước khi kiểm tra để làm sạch phân trong ruột. Cần dành vài giờ thụt tháo làm sạch ruột và việc này có thể thực hiện thoải mái tại nhà hoặc tại Trung tâm Nội soi.

Chuẩn Bị Ruột

Tất cả các chế phẩm nhuận tràng hiện đại nói chung đều rất dễ uống và khá dễ chịu. Một số bệnh nhân thấy vị hơi mặn và cần uống nước lọc hoặc đồ uống trong suốt như 7-Up để làm sạch khẩu vị. Nếu khó uống các chế phẩm nhuận tràng này một lúc, bệnh nhân có thể nhấp từng chút thay thế. Tốt nhất là tiêu thụ tất cả các dung dịch được kê đơn để có cơ hội tốt nhất làm sạch ruột, đủ điều kiện cho một cuộc kiểm tra kỹ lưỡng, toàn diện.

Chuẩn Bị Tâm Lý

Việc chuẩn bị tâm lý cũng rất quan trọng! Một số bệnh nhân đã nghe những câu chuyện kinh dị từ bạn bè hoặc người thân, thường là từ nước ngoài, rằng nội soi rất khó chịu bởi vì ở một số nơi, nội soi được thực hiện mà không có hoặc chỉ dùng rất ít thuốc an thần. Điều này có thể là do thiếu nguồn lực và thời gian để điều chỉnh liều thuốc an thần phù hợp với thể trạng của từng bệnh nhân, hoặc không đủ thời gian để cho phép bệnh nhân tỉnh táo khỏi thuốc an thần trước khi rời khỏi đơn vị nội soi.

Tuy nhiên, trong hầu hết các cơ sở y tế hiện đại, mọi nỗ lực đều được thực hiện để đảm bảo bệnh nhân được thoải mái, do đó bệnh nhân không nên lo lắng về trải nghiệm của người khác vì những trường hợp này có thể hoàn toàn khác biệt hoàn cảnh, và hãy tin tưởng rằng bác sĩ của bạn luôn hướng đến mục tiêu mang đến sự thoải mái tối đa trong suốt quá trình nội soi.

Rủi Ro Của Nội Soi Đường Tiêu Hóa

Mặc dù mọi biện pháp phòng ngừa được thực hiện để ngăn ngừa biến chứng trong quá trình nội soi, vẫn còn đó khả năng có thể xảy ra rủi ro. Các rủi ro đã được ghi nhận bao gồm:

Thủng ruột (rách thành ruột)

Chấn thương thành của đường tiêu hóa là có thể xảy ra, với trường hợp tồi tệ nhất là bị thủng, tình trạng này có thể yêu cầu phẫu thuật nội soi hoặc phẫu thuật điều trị lỗ thủng để sửa chữa lại. Rủi ro này rất nhỏ, đặc biệt là ở những người có đường tiêu hóa tương đối khỏe mạnh và được tiến hành nội soi bởi bác sĩ có kinh nghiệm.

Rủi ro từ thuốc an thần

Thuốc để đạt được trạng thái mê tỉnh có thể được tiêm tĩnh mạch để giúp bệnh nhân thư giãn và thoải mái trong suốt quá trình nội soi. Các thuốc này có thể gây viêm tĩnh mạch (phlebitis) hay đau, phản ứng dị ứng hoặc biến chứng tim/hô hấp.

Xuất huyết

Xuất huyết có thể là một biến chứng của sinh thiết, cắt polyp, hoặc nong lòng ống và hiếm khi có thể yêu cầu truyền máu hoặc có thể cần tiến hành một ca phẫu thuật. Tuy nhiên, trong các quy trình nội soi chuẩn đoán, rủi ro xuất huyết hầu như bằng không. Rủi ro cao hơn nếu polyp cần được cắt bỏ có kích thước lớn hoặc nếu thủ tục phức tạp.

Tổn thương răng

Răng bị chụp, lỏng lẻo hoặc răng giả hay răng trong tình trạng xấu có thể bị tổn thương trong quá trình nội soi. Ngay cả răng bình thường cũng có thể bị ảnh hưởng trong quá trình tiến hành thủ thuật làm dịu hoặc các quy trình bảo vệ trong khi gây mê, nhưng điều này rất hiếm gặp. Mặc dù mọi nỗ lực đều được thực hiện để bảo vệ răng của bệnh nhân, nhưng tổn thương dạng này là một tác hại được công nhận và chấp nhận của nội soi.

Viêm tụy

Đây có thể là một hậu quả của ERCP, nối soi ruột non hoặc siêu âm nội soi kèm sinh thiết kim nhỏ lấy mẫu của một tổn thương hay khối u tuyến tụy.

Nhiễm trùng

Trong hiếm trường hợp, quá trình thao tác với dụng cụ nội soi có thể gây nhiễm trùng ở một nơi khác trong cơ thể. Tuy nhiên, sự lây nhiễm giữa các bệnh nhân hầu như không thể xảy ra nhờ vào các tiêu chuẩn nghiêm ngặt về khử trùng các dụng cụ được sử dụng.

Khó chịu nhẹ

Bạn có thể bị đau họng, kích thích trực tràng hoặc chướng bụng khó chịu sau khi nội soi. Không khí thường được bơm vào dạ dày hoặc đại tràng để mở đường rỗng để thực hiện kiểm tra trực quan. Dù được lấy ra ngoài càng nhiều càng tốt khi kết thúc quá trình nội soi, vẫn có thể còn một chút khí sót lại bên trong cơ thể. Phần không khí này thường dễ dàng thoát ra và sự khó chịu sẽ giảm bớt.

Chẩn đoán không chính xác

Nội soi là một phương tiện cực kỳ hiệu quả để kiểm tra đường tiêu hóa, nhưng nó không thể chính xác 100% trong chẩn đoán. Hiếm khi, có thể xảy ra thất bại trong chẩn đoán hoặc chẩn đoán sai, đặc biệt là với nội soi đại tràng, do có nhiều khúc cua và nếp gấp trong đại tràng.

Mặc dù siêu âm nội soi là một công cụ có giá trị cho chẩn đoán các tình trạng đường tiêu hóa, tụy và mật, một tổn thương bị bỏ sót như ung thư có thể xảy ra ngay cả khi được thực hiện bởi các chuyên gia nhiều kinh nghiệm.

Bất chấp những điều này, nội soi là một trong những phương pháp đáng tin cậy nhất để phát hiện các bệnh lý đường tiêu hóa. Các thăm khám lâm sàng, chụp Xquang hoặc các kỹ thuật hình ảnh khác và xét nghiệm máu có thể cung cấp manh mối cho các vấn đề sức khỏe. Nhưng nội soi thực sự cho thấy phần mô ruột bên trong trông như thế nào mà không cần phẫu thuật, sự xâm lấn là tối thiểu, và thậm chí có thể trị liệu thông qua thiết bị nội soi khi phù hợp.

Nếu có bất kỳ mối quan tâm hay cần làm rõ nào về nội soi tiêu hóa, hãy liên hệ với bác sĩ của bạn, hoặc hỏi ý kiến của bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa để hiểu thêm về quá trình nội soi này.