Chấn thương cổ (Whiplash): Không chỉ đơn thuần là đau cổ

Rối loạn liên quan đến chấn thương cổ (Whiplash Associated Disorder - WAD) là gì?

Một khoảnh khắc, mọi thứ đều bình thường—rồi đột nhiên, đầu bạn bị giật mạnh ra sau và ra trước. Ban đầu, bạn có thể không cảm thấy gì nhiều, nhưng chẳng bao lâu sau, cơn đau và cứng cổ xuất hiện. Rối loạn liên quan đến chấn thương cổ (WAD) xảy ra khi một lực đột ngột làm căng cơ, dây chằng và khớp ở cổ, thường dẫn đến sự khó chịu có thể kéo dài vượt xa chấn thương ban đầu.

Mặc dù chấn thương cổ có thể xảy ra do ngã hoặc chấn thương thể thao, nguyên nhân phổ biến nhất là tai nạn xe hơi, đặc biệt là va chạm từ phía sau. Nhiều trường hợp liên quan đến chấn thương mô mềm hơn là gãy xương, nhưng điều đó không có nghĩa là chúng nên bị bỏ qua. Ngay cả khi không cần nhập viện, WAD có thể làm gián đoạn cuộc sống hàng ngày, khiến các cử động đơn giản trở nên khó chịu và ảnh hưởng đến công việc, giấc ngủ và sức khỏe tổng thể.

Đối với một số người, các triệu chứng biến mất nhanh chóng. Đối với những người khác, cơn đau và cứng cổ kéo dài, khiến việc điều trị sớm và vận động trở nên cần thiết để hồi phục hoàn toàn.

Rối loạn liên quan đến chấn thương cổ (WAD) là gì?

WAD đề cập đến một loạt các triệu chứng có thể phát triển sau một chuyển động đột ngột và mạnh mẽ của cổ. Tác động này có thể làm căng quá mức các mô mềm, gây đau, cứng và các khó chịu khác có thể kéo dài trong nhiều tuần hoặc thậm chí nhiều tháng.

Có 2 loại WAD:

• WAD cấp tính – Hầu hết các trường hợp thuộc loại này và thường hồi phục hoàn toàn theo thời gian và chăm sóc đúng cách.
• WAD mãn tính – Trong một số trường hợp, các triệu chứng kéo dài và có thể dẫn đến đau dai dẳng hoặc hạn chế vận động.

Làm thế nào để biết tôi có bị WAD không?

Các triệu chứng WAD có thể từ nhẹ đến nặng và không phải lúc nào cũng xuất hiện ngay lập tức. Một số người cảm thấy ổn ngay sau tai nạn nhưng bắt đầu nhận thấy sự khó chịu sau vài giờ hoặc thậm chí vài ngày. Các triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Đau cổ và cứng cổ
• Đau đầu, thường bắt đầu từ đáy hộp sọ
• Đau vai, cánh tay hoặc lưng
• Chóng mặt hoặc choáng váng
• Tê hoặc ngứa ran ở cánh tay
• Mệt mỏi hoặc cảm thấy kiệt sức bất thường
• Khó tập trung hoặc vấn đề về trí nhớ
• Mờ mắt hoặc các rối loạn thị giác khác

Nếu bạn gần đây gặp tai nạn hoặc chấn thương và đang trải qua các triệu chứng này, tốt nhất nên tìm kiếm lời khuyên y tế để loại trừ các tình trạng nghiêm trọng hơn.

Không phải tất cả chấn thương cổ đều giống nhau

Các bác sĩ phân loại WAD thành các cấp độ khác nhau, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng:

• Cấp độ 0 – Không có triệu chứng.
• Cấp độ 1 – Đau cổ nhẹ hoặc cứng cổ mà không hạn chế vận động.
• Cấp độ 2 – Đau kèm theo các triệu chứng liên quan đến cơ, chẳng hạn như đau nhức hoặc hạn chế vận động.
• Cấp độ 3 – Đau kèm theo các triệu chứng liên quan đến thần kinh, chẳng hạn như yếu, ngứa ran hoặc giảm phản xạ.
• Cấp độ 4 – Dạng nghiêm trọng nhất, liên quan đến gãy xương hoặc trật khớp.

Ai có nhiều khả năng phát triển các triệu chứng WAD dài hạn?

Hầu hết mọi người hồi phục sau WAD mà không có biến chứng, nhưng một số yếu tố làm tăng nguy cơ xuất hiện các triệu chứng dài hạn:

Mức độ nghiêm trọng của tác động

Các va chạm hoặc tai nạn mạnh hơn có thể gây ra chấn thương nghiêm trọng hơn, dẫn đến thời gian hồi phục kéo dài.

Đau cổ hoặc chấn thương từ trước

Nếu bạn đã có vấn đề về cổ, WAD có thể mất nhiều thời gian hơn để hồi phục và các triệu chứng có thể kéo dài.

Phụ nữ

Nghiên cứu cho thấy phụ nữ có thể dễ bị WAD hơn do sự khác biệt về sức mạnh cơ cổ và độ linh hoạt của dây chằng.

Tuổi trẻ

Mặc dù những người trẻ tuổi có thể hồi phục nhanh hơn từ các chấn thương nhỏ, nhưng họ cũng có nhiều khả năng trì hoãn việc tìm kiếm điều trị hoặc bỏ qua các triệu chứng ban đầu, làm tăng nguy cơ đau kéo dài.

WAD có tự khỏi không?

Đối với nhiều người, các triệu chứng cải thiện trong vòng vài tuần đến vài tháng, nhưng thời gian hồi phục khác nhau tùy từng người. Khoảng một nửa số người bị WAD hồi phục hoàn toàn, trong khi một phần tư có thể tiếp tục gặp các triệu chứng nhẹ kéo dài.

Nếu các triệu chứng kéo dài hơn ba tháng, chúng có nhiều khả năng trở thành vấn đề dài hạn. Các yếu tố như căng thẳng, chiến lược đối phó kém và căng thẳng sau chấn thương có thể làm chậm quá trình hồi phục. Đây là lý do tại sao việc điều trị sớm và vận động nhẹ nhàng được khuyến khích, thay vì chờ đợi các triệu chứng tự biến mất.

Bạn có thể làm gì với WAD?

Mặc dù WAD có thể gây khó chịu, nhưng việc duy trì hoạt động và quản lý các triệu chứng sớm có thể giúp đẩy nhanh quá trình hồi phục. Sau khi loại trừ các chấn thương nghiêm trọng như gãy xương hoặc tổn thương thần kinh, đây là những gì bạn có thể làm:

Duy trì vận động

• Tránh nghỉ ngơi quá lâu—vận động nhẹ nhàng giúp ngăn ngừa cứng cổ.
• Thử các bài tập kéo giãn cổ và các bài tập vận động đơn giản để cải thiện tính linh hoạt.

Quản lý cơn đau

• Chườm nóng hoặc lạnh để giảm đau và sưng.
• Dùng thuốc giảm đau nếu được bác sĩ khuyến nghị.

Tăng cường và hỗ trợ

• Thực hiện các bài tập cổ đẳng áp (cử động kháng lực nhẹ nhàng) để giúp tăng cường cơ mà không làm căng cơ.
• Tham gia các bài tập hỗ trợ tư thế cho lưng và vai để giảm căng thẳng cho cổ.

Điều chỉnh không gian làm việc

• Điều chỉnh ghế và màn hình máy tính để giữ cổ ở vị trí trung lập.
• Nghỉ giải lao để vận động sau mỗi 15–30 phút để tránh căng thẳng kéo dài.

Tìm kiếm lời khuyên chuyên môn

• Tham khảo ý kiến của các nhà vật lý trị liệu, họ có thể cung cấp các chiến lược quản lý, bao gồm lời khuyên, bài tập và liệu pháp thủ công để giúp giảm bớt các triệu chứng.

Giữ tinh thần tích cực và hiểu biết

• Hiểu rõ về chấn thương của bạn có thể giúp giảm bớt nỗi sợ hãi và lo lắng về việc hồi phục.
• Hầu hết mọi người đều hồi phục theo thời gian và với sự chăm sóc đơn giản.

WAD có thể phòng ngừa được không?

Mặc dù tai nạn không phải lúc nào cũng có thể tránh được, nhưng bạn có thể giảm thiểu rủi ro bằng cách:

• Điều chỉnh tựa đầu trên xe để hỗ trợ đúng phần sau đầu.
• Tăng cường cơ cổ và vai bằng cách tập thể dục thường xuyên.
• Luôn thắt dây an toàn khi lái xe.
• Thực hành thói quen vận động tốt trong các hoạt động hàng ngày để giảm thiểu căng thẳng không cần thiết cho cổ.

Chấn thương cổ có thể không phải lúc nào cũng nghiêm trọng ngay từ đầu, nhưng đối với một số người, sự khó chịu có thể kéo dài nếu không được quản lý đúng cách. Tin tốt là hầu hết mọi người đều hồi phục theo thời gian—đặc biệt là khi họ duy trì hoạt động, tham gia các bài tập đơn giản và quản lý cơn đau hiệu quả. Phục hồi chức năng sớm, chẳng hạn như các bài tập có hướng dẫn, vật lý trị liệu và điều chỉnh tư thế, có thể giúp khôi phục vận động và ngăn ngừa các vấn đề dài hạn. Nếu các triệu chứng kéo dài hoặc bắt đầu ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày, tư vấn với chuyên gia y tế có thể hỗ trợ quá trình hồi phục của bạn. Với sự chăm sóc đúng cách, bạn có thể trở lại cảm thấy thoải mái và vận động dễ dàng.