Mất Trí Nhớ: Lão Hóa Thông Thường Hay Sa Sút Trí Tuệ?

Một ông lão không thể tìm thấy đường về nhà sau thói quen đi bộ buổi sáng và ăn sáng ở khu chợ gần đó thông lệ của mình. Một bà lão giữa tuổi 60 mặc hoài một chiếc áo ngực, khẳng định nó là quần áo thoải mái nhất trong tủ quần áo của mình. Một chuyên gia mới về hưu nhận thấy bản thân gặp khó khăn trong việc trả các hóa đơn, tốn nhiều thời gian hơn để tính toán sổ sao kê thẻ tín dụng hàng tháng của ông.

Liệu đây chỉ là những trường hợp mất trí nhớ tạm thời?

Ronald Reagan, nguyên Tổng thống Hoa Kỳ, chịu đựng một quá trình suy giảm các chức năng não bộ tiến triển, và sau đó được chẩn đoán mắc bệnh Alzheimer vào năm 1994. 8 năm trước đó, con trai của ông khẳng định rằng cha của ông không thể nhớ được tên các hẻm núi quen thuộc ở California mà ông đã bay ngang qua. Ông qua đời ở tuổi 93 vào năm 2004.

Số lượng các bệnh nhân mang bệnh sa sút trí tuệ quả thật đáng lo ngại. Ở địa phương, dự đoán con số người cao tuổi từ 65 trở lên vào năm 2020 sẽ đạt 53,000, và con số này thậm chí sẽ tăng lên tới 187,000 vào năm 2020.

Với một tỷ lệ đang giảm dần của người lao động trưởng thành so với người lớn tuổi không lao động cần chăm sóc, gánh nặng chăm sóc lên xã hội được dự đoán sẽ rất lớn. Liệu chúng ta đã sẵn sàng đối mặt với cơn sóng bạc?

Mất Trí Nhớ?

Mất trí nhớ là một triệu chứng thường gặp và quan trọng trong các bệnh nhân sa sút trí tuệ. Các triệu chứng khác bao gồm khó khăn về ngôn ngữ, tư duy và phán đoán kém, không có khả năng lên kế hoạch và hoàn thành các nhiệm vụ phức tạp, thay đổi về tính cách, hành vi không phù hợp, tính khí thất thường, và hoang tưởng. Các quan sát từ các thành viên thân cận trong gia đình sẽ rất hữu ích trong việc xác lập một chẩn đoán ban đầu và nhanh chóng.

Việc kiểm tra kĩ lưỡng và cẩn trọng có thể báo hiệu cho bác sĩ về các tình trạng sức khỏe thường gặp khác như lo lắng, trầm cảm, rối loạn giấc ngủ, đột quỵ, và bệnh Parkinson. Tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng, mất cân bằng hormone, và các phản ứng với thuốc cũng có thể gây nên suy kém chức năng nhận thức. Do đó xét nghiệm máu hữu dụng trong việc đánh giá các tình trạng này.

Nhận Được Chẩn Đoán Phù Hợp

Chụp CT não thường được thực hiện nhằm đảm bảo rằng không có tổn thương nào trong não bộ. Ví dụ, sự hiện diện của máu chảy giữa bề mặt não bộ và lớp phủ ngoài não có thể gây ra các triệu chứng tương tự như bệnh sa sút trí tuệ. Não thất mở rộng trong não cũng có thể gây ra mất trí nhớ, kèm theo đó là khó khăn khi đi lại và tiểu tiện khó kiểm soát.

Không cần nói cũng biết, việc xác lập đúng chẩn đoán là quan trọng, vì quá trình điều trị và các kết quả được dự đoán trước sẽ hoàn toàn khác biệt cho mỗi loại tình trạng sức khỏe.

Ông S là một bệnh nhân được hưởng lợi nhanh chóng từ việc tìm kiếm một chẩn đoán hợp lý. Đã gần 70 tuổi, Ông S vẫn tiếp tục sống một cuộc đời năng động với công việc chuyên nghiệp của mình, cùng các hoạt động xã hội như chạy bộ, câu cá, và du lịch. Trong vài tuần vừa qua, ông cảm thấy các phản ứng của bản thân chậm dần một cách nhanh chóng và trí nhớ cũng trở nên kém hơn nhiều. Ông không thể nhớ được đã để kính đọc sách và điện thoại di động của mình ở đâu. Ông đã làm mất chìa khóa nhà hai lần. Giọng nói của ông trở nên nhỏ hơn, và ông gặp khó khăn trong việc sử dụng tay phải của mình, đặc biệt là để viết và ký tài liệu.

Sợ rằng mình đang mất dần chức năng não bộ, và cùng lúc đó, không chắc rằng liệu các triệu chứng của mình có phải là một phần của quá trình lão hóa thông thường, Ông S tới phòng khám của tôi để được đánh giá. Một cục máu đông lớn xuất hiện trong hình chụp CT não của ông. Ông đã trải qua một ca phẫu thuật thần kinh để loại bỏ cục máu đông. Tỉnh lại sau khi gây mê toàn thân, ông ngay lập tức cảm thấy như một lớp sương mù đã được nâng lên khỏi bộ não của ông. Trong vòng một tuần, ông đã quay lại với công việc của mình, vui mừng vì mình được có thêm một cuộc đời nữa, thậm chí còn hạnh phúc hơn nữa vì đã không mắc phải tình trạng sa sút trí tuệ.

Tuy nhiên, nhiều người khác lại không giống như ông.

Bà H liên tục để lạc đồ trong chính căn nhà của mình và trở nên ngày càng bối rối về mặt thời gian và địa điểm. Bà thường xuyên quên các ấm nước đang sôi trên bếp lò và nước vòi đang chảy, và gặp khó khăn trong việc nấu nướng - một việc làm thường ngày của bà đã nhiều thập kỷ nay. Bà sau đó được chẩn đoán mắc bệnh Alzheimer.

Ông N từng sở hữu một trí óc sắc bén cho đến khi ông chịu một loạt các cơn đột quỵ nhỏ. Trong lúc ông hồi phục đủ sức khỏe để tiếp tục sống độc lập về mặt thể chất, gia đình ông báo cáo rằng ông đã biểu lộ sự thay đổi trong tính cách và hành vi, trở nên dễ bị kích động và ngày càng rút lui khỏi các hoạt động xã hội. Giống như nguyên Thủ tướng Anh Margaret Thatcher, Ông N được phát hiện mang bệnh sa sút trí tuệ về mạch máu não, do hậu quả của các cơn đột quỵ trong não bộ.

Bệnh Sa Sút Trí Tuệ Được Điều Trị Như Thế Nào?

Inhibitors Cholinesterase và memantine là các thuốc có thể hỗ trợ làm chậm hay giảm sự phát triển của các triệu chứng. Việc luyện tập thể chất cải thiện sức khỏe và thể trạng tim mạch, đồng thời làm chậm sự tăng tiến của lão hóa nhận thức. Việc tham gia vào các trò chơi và các hoạt động vận dụng suy nghĩ cũng có thể hữu ích. Do đó, việc xác lập một lịch trình hoạt động thể chất và xã hội hàng ngày là rất quan trọng trong việc chăm sóc các bệnh nhân sa sút trí tuệ.

Giao tiếp trở nên càng lúc càng khó khăn, và mang tính thử thách hơn khi bệnh sa sút trí tuệ trầm trọng hơn theo thời gian. Việc người chăm sóc cảm thấy rất bực bội và mệt mỏi là một điều thường gặp. Có một kế hoạch hành động ngay từ giai đoạn đầu của bệnh sẽ trợ giúp xử lý các tình huống không chắc chắn trong việc quản lý các vấn đề tài chính và luật pháp, cũng như trong việc xác định các sự lựa chọn chăm sóc dài hạn.

Các nhà nghiên cứu đang chạy đua với thời gian nhằm tìm hiểu hơn về bệnh sa sút trí tuệ và hy vọng sẽ có thể khám phá ra phương thuốc chữa trị, cho dù còn đang khó nắm bắt, cho một sự thoái hóa não bộ đáng sợ như vậy. Trong lúc chờ đợi, chúng ta phải tiếp tục tập trung nguồn lực của mình cho các bệnh nhân và gia đình của họ, cống hiến cho họ tình yêu thương không lay chuyển, sự chăm sóc, và các điều kiện cần thiết để họ hòa nhập xã hội. Một người có thể mất kiểm soát các chức năng não bộ, tuy nhiên họ vẫn có thể lưu giữ lấy phẩm giá của cuộc sống và vẻ đẹp của sự sống.