Cách Kiểm Soát Huyết Áp Cao

Bác sĩ Kenneth Guo, bác sĩ tim mạch tại Bệnh viện Mount Elizabeth Novena, giải thích cách thức tăng huyết áp (cao huyết áp) được điều trị.

Cao huyết áp là gì?

Như cái tên đã gợi ý, cao huyết áp (còn được biết đến dưới cái tên tăng huyết áp) là lực tác động của máu đẩy vào các thành mạch máu. Nếu bạn bị cao huyết áp, lực đẩy này sẽ mạnh hơn, có nghĩa là tim của bạn cần phải làm việc vất vả hơn để bơm máu đi khắp cơ thể.

Để xác định chính xác huyết áp, bác sĩ đo cả áp lực tâm thu (áp lực trong động mạch khi tim co bóp) và áp lực tâm trương (áp lực trong động mạch khi tim thư giãn).

Huyết áp bình thường

Huyết áp bình thường thường được coi là áp lực tâm thu dưới 120mmHg và áp lực tâm trương dưới 80mmHg.

Huyết áp cao

Huyết áp cao là tình trạng huyết áp, tức là lực của máu chảy qua mạch máu, luôn ở mức cao. Huyết áp cao có một số loại:

Tại sao huyết áp cao được gọi là "kẻ giết người thầm lặng"?

Phần lớn các bệnh nhân mắc chứng cao huyết áp chỉ có một vài hoặc không có triệu chứng nào, vì vậy, rất khó để họ nhận ra rằng họ đang gặp một vấn đề sức khỏe, cũng như liệu phương pháp điều trị có đang hiệu quả hay không.

Triệu chứng của Huyết Áp Cao

Các triệu chứng như chóng mặt, đỏ mặt hoặc nhức đầu có thể chỉ xuất hiện khi huyết áp tâm thu tăng cao hơn 160 mmHg trở lên.

Huyết áp cao thường không có bất kỳ triệu chứng nào cho đến khi nó trở nên rất nghiêm trọng. Cách tốt nhất để biết bạn có bị huyết áp cao hay không là kiểm tra sức khỏe định kỳ hoặc theo dõi tại nhà.

Các triệu chứng của huyết áp cao nghiêm trọng có thể bao gồm:

• Đau đầu dữ dội
• Chảy máu cam
• Mệt mỏi hoặc lú lẫn
• Các vấn đề về thị giác
• Đau ngực
• Khó thở
• Nhịp tim không đều
• Máu trong nước tiểu
• Tim đập mạnh ở ngực, cổ hoặc tai

Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ, bạn nên được kiểm tra huyết áp cao trong mỗi lần khám bác sĩ, hoặc ít nhất là 2 năm một lần, từ 20 tuổi trở lên. Bạn sẽ cần kiểm tra thường xuyên hơn nếu huyết áp của bạn cao hơn 120/80 mmHg.

Biến chứng của Huyết Áp Cao

Cao huyết áp gia tăng rủi ro dẫn đến đau tim, đột quỵ, suy tim, và bệnh thận. Một người đàn ông 40 tuổi béo phì với huyết áp khoảng 141/91 mmHg, ví dụ, sẽ có rủi ro bị đột quỵ cao hơn gấp 6.8 lần so với một người khỏe mạnh.

Trong khi những rủi ro sức khỏe này có thể gia tăng nếu tình trạng cao huyết áp của bạn xấu đi, chúng thường có thể được cải thiện bằng điều trị. Đó là lý do tại sao điều quan trọng là phải tiến hành các đợt kiểm tra sức khỏe thường xuyên, và tìm kiếm điều trị sớm.

Cách thức điều trị và hạ thấp cao huyết áp

Những thay đổi lối sống

Những thay đổi lối sống có thể đóng vai trò rất lớn trong việc điều trị cao huyết áp, như được thể hiện rõ nét qua những gợi ý của Bộ Y tế cho một trái tim khỏe mạnh hơn:

Theo dõi huyết áp

Kiên trì đo huyết áp tại nhà. Hầu hết những người được chẩn đoán huyết áp cao đều mong muốn giảm huyết áp xuống 130/80 mmHg. Tuy nhiên, bác sĩ là người tốt nhất để hướng dẫn bạn về mục tiêu huyết áp cá nhân. Hãy phối hợp với bác sĩ để xây dựng kế hoạch giảm huyết áp.

Chế độ ăn lành mạnh

Ăn nhiều trái cây, rau xanh, ngũ cốc nguyên cám và các sản phẩm từ sữa ít béo, đồng thời hạn chế chất béo bão hòa và tổng chất béo.

Tập thể dục

Cố gắng tập thể dục ít nhất 90 đến 150 phút mỗi tuần. Các bài tập nên bao gồm:

• Bài tập thể dục nhịp điệu: đi bộ, chạy bộ, đạp xe, bơi lội hoặc nhảy múa
• Bài tập kháng: nâng tạ như tạ tay, tạ ấm hoặc tạ cát, sử dụng dây kháng lực, squat, chống đẩy và hít xà

Hạn chế uống rượu bia

Hạn chế lượng rượu bia nạp vào cơ thể xuống còn 1 ly mỗi ngày đối với phụ nữ hoặc 2 ly mỗi ngày đối với nam giới.

Một ly tiêu chuẩn chứa 10 gram rượu. Tương đương với 285 ml bia hơi, 425 ml bia nhẹ, 100 ml rượu vang và 30 ml rượu mạnh.

Bỏ hút thuốc

Khi bạn hút thuốc, huyết áp sẽ tăng cao trong nhiều phút sau khi hút xong. Bỏ thuốc lá giúp huyết áp trở lại bình thường. Nó cũng có thể giảm nguy cơ mắc bệnh tim và cải thiện sức khỏe tổng thể.

Giảm thiểu lượng muối ăn

Lý tưởng nhất là bạn nên cố gắng tiêu thụ ít hơn 1.500 mg natri mỗi ngày. Nếu lượng tiêu thụ hàng ngày của bạn vượt quá mức này nhiều, hãy cố gắng giảm ít nhất 1.000 mg mỗi ngày.

Ủy ban Quốc gia Chung về Phòng ngừa, Phát hiện, Đánh giá và Điều trị Tăng huyết áp (JNC) đã ban hành các hướng dẫn mới vào năm 2014 về việc kiểm soát huyết áp cao một cách thích hợp.

Họ đã phân tích các bằng chứng trên toàn thế giới để đề nghị mục tiêu điều trị cho bệnh nhân mắc bệnh cao huyết áp. Đối với hầu hết mọi người, mục tiêu là 140/90mmHg. Tuy nhiên, đối với người cao tuổi, con số này thường cao hơn một chút ở mức 150/90mmHg.

Bác sĩ sẽ giúp bạn đặt ra mục tiêu điều trị và theo dõi thường xuyên tiến độ của bạn để giúp bạn đạt được mục tiêu.

Các loại thuốc nào được sử dụng để điều trị huyết áp cao?

Nhiều loại thuốc kết hợp có thể được sử dụng để giúp điều trị huyết áp cao. Chúng có thể bao gồm:

• Thuốc lợi tiểu: Giúp giảm lượng chất lỏng trong động mạch
• Thuốc chẹn kênh canxi: Giúp thư giãn động mạch và làm chậm nhịp tim
• Thuốc ức chế ACE: Giúp thư giãn động mạch và giảm thể tích máu
• Thuốc đối kháng thụ thể Angiotensin (ARB): Giúp làm giãn các động mạch

Sự kết hợp và liều lượng của các loại thuốc này hoàn toàn phụ thuộc vào nhu cầu và thể trạng của bạn. Một số ví dụ về các phác đồ điều trị bao gồm:

• Bắt đầu với một loại thuốc, bác sĩ sẽ dần dần điều chỉnh liều lượng để có hiệu quả tối đa, trước khi thêm thuốc thứ hai
• Bắt đầu với một loại thuốc, sau đó thêm thuốc thứ hai, trước khi bác sĩ dần dần điều chỉnh từng liều lượng để có hiệu quả tối đa
• Bắt đầu sử dụng hai loại thuốc cùng một lúc, có thể uống 2 viên riêng biệt hoặc dùng thuốc kết hợp dạng viên đơn

JNC khuyến nghị liệu pháp phối hợp cho các bệnh nhân có huyết áp cao trên 160/100 mmHg, hoặc đối với bệnh nhân cao tuổi có huyết áp cao trên 170/110mmHg. Điều này đã được chứng minh là giúp bệnh nhân tuân thủ điều trị nhanh hơn, cũng như giúp họ đạt được mục tiêu điều trị nhanh hơn.

Thuốc Chẹn Beta: Điều Trị Huyết Áp Cao

Bạn có thể đã từng nghe về thuốc chẹn beta - đó là những viên thuốc nhỏ giúp làm chậm nhịp tim bằng cách ngăn chặn tác dụng của một số hormone trong hệ thống của bạn.

Nhưng ngày nay, chúng không phải là lựa chọn đầu tiên khi nói đến huyết áp cao. Điều này một phần là do một nghiên cứu gần đây so sánh tác dụng của ARB và thuốc chẹn beta ở những bệnh nhân từ 55 đến 80 tuổi, cho thấy ARB hiệu quả hơn 13% trong việc giảm nguy cơ tử vong hoặc đột quỵ.

Ở một số nơi trên thế giới, chẳng hạn như Anh và Canada, thuốc chẹn beta vẫn là lựa chọn điều trị đầu tiên phổ biến cho bệnh nhân dưới 80 tuổi. Chúng cũng hữu ích trong việc điều trị các tình trạng khác, bao gồm:

• Bệnh tim
• Suy tim mãn tính
• Rung tâm nhĩ (nhịp tim không đều)
• Cường giáp (do tuyến giáp hoạt động quá mức)
• Xơ gan gan (bệnh gan liên quan đến rượu)
• Đau nửa đầu

Điều trị huyết áp cao ở người cao tuổi như thế nào?

Huyết áp tâm thu cao bất thường cùng với huyết áp tâm trương thấp bất thường có thể dẫn đến kết quả đo huyết áp là 150/70mmHg. Đây được gọi là tăng huyết áp tâm thu đơn độc và nó đặc biệt phổ biến ở người cao tuổi.

Nguyên nhân phổ biến nhất là do động mạch bị cứng lại theo tuổi tác, nhưng nó cũng có thể do:

• Thiếu máu (không đủ hồng cầu khỏe mạnh trong cơ thể)
• Cường giáp (tuyến giáp hoạt động quá mức)
• Dò động mạch tĩnh mạch (kết nối bất thường giữa động mạch và tĩnh mạch)
• Trào ngược van động mạch chủ nặng (rò rỉ van tim)

Bác sĩ sẽ khám phá từng nguyên nhân có thể xảy ra trước khi điều trị tình trạng này. Họ cũng sẽ cẩn thận để tránh làm giảm huyết áp tâm trương quá thấp bằng thuốc.

Cần lưu ý rằng người cao tuổi đặc biệt dễ bị hạ huyết áp tư thế, nghĩa là huyết áp thấp xảy ra khi đứng dậy sau khi ngồi hoặc nằm xuống. Nó thường không kéo dài nhưng có thể khiến họ cảm thấy chóng mặt hoặc thậm chí ngất xỉu. Một nghiên cứu cho thấy những người cao tuổi có nguy cơ gãy xương hông cao hơn 43% nếu họ bị ngã trong vòng 45 ngày đầu tiên sử dụng thuốc huyết áp cao. Nếu bạn lo lắng người thân lớn tuổi có thể gặp rủi ro, hãy nói chuyện với bác sĩ.