Bụng Sau Sinh: Có Đáng Lo Ngại?

Tách cơ thẳng bụng là gì?

Mang thai khiến cơ thể bạn thay đổi để tạo không gian cho bé cưng đang lớn dần của bạn. Ngoài việc tăng cân, tử cung và các cơ cũng như phần da xung quanh bụng của bạn đã bị kéo giãn rất nhiều. Phổ biến là cân nặng khi mang thai sẽ vẫn còn dư chút ít một thời gian sau khi sinh. Suy cho cùng, những thay đổi trong cơ thể bạn trong thai kỳ không xảy ra sau một đêm.

Trong khi hầu hết các mẹ đều giảm được khoảng 6kg (cân nặng của bé, nước ối, và nhau thai) không lâu sau sinh, có thể mất hàng tuần mới giúp tử cung của bạn trở lại kích thước ban đầu. Tuy nhiên, nếu bạn nhận thấy bụng của mình nhô ra nhiều hơn bình thường trước khi mang thai, đặc biệt là ở phần phía trên rốn, rất có thể là các cơ bụng của bạn có thể đã bị tách ra. Tình trạng này được gọi là tách cơ thẳng bụng, nhưng có thể bạn biết đến nó qua các tên gọi gần gũi hơn như "bụng mẹ bỉm" hay "bụng phệ".

Tách cơ thẳng bụng khá phổ biến, đặc biệt ở những phụ nữ đã sinh hơn 1 con, trên 35 tuổi, hoặc mang thai đôi hay thai ba (hoặc nhiều hơn thế). Tình trạng này thường được cho là một vấn đề sau sinh bình thường, nhưng điều đó không hoàn toàn chính xác.

Khoảng hở bụng

Tách cơ thẳng bụng xảy ra khi các bên trái và phải của phần cơ bụng ngoài cùng tách rời, khiến bụng bạn nhô lên. Điều này điển hình trong thai kỳ khi bụng bạn bị đẩy ra ngoài và dãi mô mỏng nối liền bụng trái và phải, được gọi là đường trắng, bị kéo giãn quá mức và không phục hồi về vị trí cũ sau khi sinh.

Tách cơ bụng thường phát triển trong tam cá nguyệt thứ ba của thai kì, nhưng bạn có thể không nhận thức được tình trạng này cho đến khi sinh bé cưng của bạn. Việc cơ bụng bị tách rời bản thân nó không gây ra đau đớn, mặc dù bạn có thể cảm nhận được phần cơ cốt lõi của mình trở nên yếu ớt do kém ổn định, từ đó có thể gây áp lực lên lưng hoặc đầu gối.

Dấu hiệu phổ biến nhất của tách cơ thẳng bụng là chiếc bụng nhô ra không hề biến mất dù bạn đã tập luyện hay giảm cân. Bạn cũng có thể nhận thấy khi bạn ép các cơ bụng, vùng bụng của bạn sẽ nẩy lên hay phồng ra thay vì trở nên phẳng lì.

Các dấu hiệu báo động khác của tách cơ bụng là đau đớn phần lưng dưới hay bụng, táo bón, và tư thế xấu.

Tự kiểm tra tách cơ thẳng bụng

Bạn có thể tự kiểm tra tách cơ thẳng bụng. Thực hiện như sau:

1. Nằm ngửa, đầu gối co và bàn chân đặt trên sàn.
2. Nâng đầu và vai bạn lên, đặt một tay sau đầu để hỗ trợ, và đẩy cằm về phía ngực.
3. Đặt các ngón tay của bạn ngang đường giữa ngay phía trên rốn.
4. Cảm nhận khoảng cách giữa các cơ bằng các ngón tay của bạn. Nếu khoảng cách cho phép bạn đặt vừa 3 ngón tay hoặc hơn, rất có thể là bạn đã bị tách cơ thẳng bụng.

Tốt nhất là hãy đi khám bác sĩ để trao đổi mối lo của bạn và nhận được chẩn đoán thích hợp. Bác sĩ có thể sử dụng các dụng cụ như thước kẹp hoặc siêu âm để có được đo lường chính xác của khoảng cách.

Sửa chữa tách cơ bụng

Nếu bạn đang băn khoăn liệu rằng tách cơ thẳng bụng có thể tự khắc phục hay không, câu trả lời là có.

Tách cơ thẳng bụng thường tự điều chỉnh trong vòng vài tháng sau khi bé cưng của bạn chào đời. Nhưng đối với khoảng 40% phụ nữ, việc tự điều chỉnh không xảy ra, và tách cơ thẳng bụng có thể kéo dài hơn 6 tháng sau sinh hoặc lâu hơn.

Điều quan trọng cần ghi nhớ là tách cơ thẳng bụng không chỉ là một vấn đề thẩm mỹ mà bạn có thể phớt lờ hoặc xem như một huy hiệu của vai trò làm mẹ. Đây là một quan niệm sai lầm nguy hiểm có thể gây ra nhiều vấn đề cho bạn. Tách cơ bụng nghiêm trọng thường có liên quan đến đau lưng dưới dai dẳng, mà có thể được kiểm soát tốt hơn với lời khuyên y khoa đúng đắn. Tách cơ thẳng bụng cũng có thể liên quan đến các triệu chứng khác như táo bón, đầy hơi, và đau đớn khi quan hệ tình dục.

Ngoài ra, có các nghiên cứu cho thấy tiểu không kiểm soát do căng thẳng xảy ra thường xuyên hơn ở những phụ nữ bị tách cơ thẳng bụng, nhưng bản chất chính xác của mối liên hệ này chưa bao giờ được xác lập hoàn toàn. Nếu bạn gặp phải bất kỳ triệu chứng nào trong số này cùng với tách cơ bụng, bạn nên chia sẻ mối quan ngại với chuyên gia chăm sóc sức khỏe của mình.

Trong các trường hợp nghiêm trọng khi đường trắng thậm chí bị rách nhẹ, tách cơ thẳng bụng có thể gây ra thoát vị rốn. Điều này có nghĩa là một phần ruột của bạn có thể đẩy ra thông qua khoảng hở bụng gần rốn, có thể cần đến phẫu thuật.

Đối với hầu hết phụ nữ, vật lý trị liệu giúp cải thiện khoảng hở bụng. Các bài tập tốt nhất cho tách cơ thẳng bụng là những bài tập liên quan đến cơ sàn chậu và cơ bụng sâu, và tăng cường cơ cốt lõi. Các bài tập được thực hiện tốt nhất theo phương pháp phân giai đoạn, tùy thuộc vào sự phục hồi sau sinh của bạn. Tập thể dục quá sớm đôi khi có thể khiến đường trắng đang yếu bị giãn ra xa hơn, nhưng trì hoãn quá lâu (hơn 1 năm) cũng không tốt. Một nhà vật lí trị liệu sẽ đề xuất bài tập chuyên biệt cho bạn, vì vậy hãy chắc chắn trao đổi với bác sĩ của bạn và nhận được giấy giới thiệu.

Đôi khi, kích thích điện cơ thần kinh (NMES) được kết hợp với các bài tập làm khỏe cơ cốt lõi. NMES sử dụng dòng điện để kích thích sự hoạt hóa của cơ bụng của bạn. Phương pháp này đã được chứng minh giúp giảm thiểu đáng kể chiều rộng của khoảng tách bụng và tăng cường sức mạnh của bụng khi được so sánh với tập bài tập đơn thuần.

Nếu tách cơ thẳng bụng đang gây đau lưng, bạn cũng có thể cân nhắc sử dụng băng bó bụng co giãn hoặc các dụng cụ bó khác để giữ các cơ bụng của bạn gần nhau và hỗ trợ phần lưng dưới.

Nên và không nên

Một số hoạt động có thể làm tình trạng tách cơ bụng trở nên tồi tệ hơn. Dưới đây là danh sách những việc bạn có thể làm theo sau khi sinh để thúc đẩy hồi phục và ngăn tình trạng này gây ra thêm vấn đề:

• Duy trì tư thế tốt
• Tránh các động tác kích hoạt quá mức nhóm cơ thẳng bụng (cơ sáu múi) chẳng hạn như gập bụng, ngồi dậy, xoay kiểu Nga và nâng chân kép
• Tránh bế bé cưng của bạn chỉ bằng một bên hông
• Ngủ đủ giấc khoảng 7-8 tiếng mỗi đêm. Chất lượng và số lượng giấc ngủ của bạn có thể ảnh hưởng đến khả năng sửa chữa, xây dựng cơ bắp và mô mới của cơ thể.
• Bổ sung đầy đủ dinh dưỡng bằng việc ăn thực phẩm lành mạnh, đặc biệt là những thực phẩm thúc đẩy sản sinh collagen và kích thích quá trình hàn gắn mô liên kết (ví dụ gà, nước hầm xương, cá, cam quýt và trái cây nhiệt đới, các loại quả mọng, rau xanh, đậu, cà chua)
• Uống đủ nước
• Thực hiện các bài tập thường lệ được nhà vật lí trị liệu khuyến nghị
• Hãy kiên nhẫn và cho cơ thể bạn thời gian để phục hồi

Phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh. Bạn có thể giảm nguy cơ phát triển tách cơ thẳng bụng bằng cách duy trì cân nặng hợp lý trong thời gian mang thai và rèn luyện cơ cốt lõi sâu (bao gồm cơ sàn chậu) trước và trong khi mang thai.

Nếu bạn tin rằng mình bị tách cơ thẳng bụng, và tình trạng này đang cản trở hoạt động hàng ngày, hãy liên hệ với chuyên gia chăm sóc sức khỏe để có được chẩn đoán chính xác.