Dr Wee Wei Loong Eric
Bác sĩ nội tiêu hóa
Nguồn: Shutterstock
Bác sĩ nội tiêu hóa
Chúng ta đều biết rằng nuông chiều bản thân quá đà - bằng các món ngọt ngập đường và đồ uống có cồn - là một việc không lành mạnh. Hãy tưởng tượng sự cám dỗ của một khay bánh khúc cây, giăm-bông tẩm mật ong, bánh quy gừng, kem trứng sữa, rượu vang, và chocolate nóng. Một số ít người trong chúng ta có thể cưỡng lại một chiếc bàn tiệc tự chọn chất đầy các món bánh kẹo Giáng Sinh yêu thích.
Với một cái nhìn thoáng qua, mối quan hệ giữa việc ăn uống quá mức các thức ăn nặng chất béo và cồn đối với sức khỏe có vẻ đơn giản. Đường đã được xác định là thủ phạm cho bệnh béo phì và bệnh tim mạch vành, trong khi cồn gây tổn hại cho gan của chúng ta. Việc lạm dụng cồn có thể dẫn đến nghiện rượu và các vấn đề về nhận thức. Các tác dụng này, kết hợp với việc thiếu vắng luyện tập thể chất...chà, bạn đã hình dung được bức tranh rồi.
Bây giờ điều gì sẽ xảy ra nếu đây không phải là toàn bộ bức tranh?
Hóa ra còn có một yếu tố khác nữa, yếu tố này đã bị xem nhẹ trong nhiều thập kỷ - hệ vi sinh vật đường ruột của chúng ta. Ăn quá nhiều đường và cồn gây hàng loạt hệ quả lan xa mà chúng ta không hề nhận ra trong quá khứ. Ngày nay, kiến thức mới được phát hiện này cho phép chúng ta giải quyết một vài tình trạng bệnh lý thường gặp nhất.
Hệ vi sinh vật đường ruột được dùng để miêu tả hệ thống bao gồm các vi sinh vật như vi khuẩn, nấm men, và nấm sống trong hệ thống tiêu hóa của chúng ta. Chúng ta nuôi dưỡng hàng nghìn tỷ vi sinh vật trong cơ thể của mình. Khi cho chúng gộp lại, chúng có thể nặng đến 2kg - thậm chí nặng hơn cả bộ não của chúng ta!
Hai phần ba thành phần cấu tạo nên hệ vi sinh đường ruột của chúng ta là duy nhất. Nó bị ảnh hưởng nặng bởi thức ăn chúng ta tiêu thụ. Các cuộc nghiên cứu cũng gợi ý rằng nó có thể bị ảnh hưởng một phần bởi các gen của chúng ta.
Trong các năm gần đây, các nhà khoa học đã khám phá ra cách thức các vi khuẩn trong hệ vi sinh đường ruột tác động đến sức khỏe của chúng ta. Vi khuẩn đường ruột có liên quan đến việc chuyển hóa, miễn dịch, tăng trưởng, và tiêu hóa các carbohydrate chưa được tiêu hóa. Sự mất cân bằng vi khuẩn đường ruột đã được gắn kết với:
Trẻ sơ sinh có sự đa dạng các vi khuẩn trong hệ vi sinh đường ruột thấp hơn ở lứa tuổi 3 tháng được nhận thấy là có độ nhạy cảm cao hơn với các loại thực phẩm như trứng, sữa, và lạc trong lúc đạt đến lần sinh nhật đầu tiên.
Các chủng vi khuẩn đặc biệt trong ruột đã được gắn kết với bệnh ung thư như ung thư dạ dày và ung thư đại tràng. Thêm vào đó, sự đa dạng vi khuẩn đường ruột thấp có liên hệ với phản ứng kém hơn đối với các phương pháp chữa trị ung thư, như hóa trị.
Mức độ cao của một chất hóa học có tên trimethylamine N‐oxide (TMAO) được sản xuất bởi hệ vi sinh đường ruột, đã được gắn kết với tử vong và các vấn đề tim mạch nghiêm trọng như các cơn đau tim và đột quỵ.
Tiêu thụ quá nhiều đồ ngọt và chất cồn có thể phá vỡ cân bằng các vi sinh vật trong đường ruột, tình trạng này được biết đến với tên gọi loạn khuẩn ruột.
Quan trọng hơn, đường đã được nhận thấy là ức chế một loại vi khuẩn có lợi (Bacteroides thetaiotaomicron) được tìm thấy trong hệ thống tiêu hóa của các cá nhân khỏe mạnh. B. thetaiotaomicron đóng vai trò rất quan trọng trong việc tiêu hóa chất xơ trong các loại rau củ và trái cây.
Các chất làm ngọt cũng không hoàn toàn là những sự thay thế an toàn, do các chất làm ngọt như saccharin, sucralose và stevia cũng có thể tác động đến thành phần cấu tạo của hệ vi sinh đường ruột của chúng ta. Saccharin đặc biệt, đã được chứng tỏ là gây viêm nhiễm, bởi nó phá hủy sự hình thành của hệ vi sinh đường ruột của chúng ta.
Việc tiêu thụ quá độ các loại đồ uống có cồn gây hại cho các cơ thể của chúng ta. Không chỉ gây tổn thương cho gan, chất cồn được nhận thấy là làm giảm khả năng sản xuất các chất kháng sinh xuất hiện một cách tự nhiên của hệ tiêu hóa. Việc giảm sút lượng kháng sinh cho phép các vi khuẩn có hại phát triển, càng gây tổn hại thêm cho gan. Trong trường hợp này, tổn thương gây ra bởi cồn có đến hai tác động.
Vậy hệ tiêu hóa của bạn nói gì để cho bạn biết rằng điều gì đó đang không ổn? Các triệu chứng có thể thay đổi từ tinh vi cho đến rõ ràng, và bạn có thể trải nghiệm một hoặc nhiều triệu chứng sau đây:
Việc thay đổi chế độ dinh dưỡng có thể tạo ra tác dụng tích cực đến vi khuẩn đường ruột của chúng ta. Điều này có thể xảy ra nhanh chóng trong vòng 6 - 9 tháng sau khi thực hiện.
Theo mặt dinh dưỡng, sau đây là 3 việc đơn giản bạn có thể làm (cả trong mùa lễ hội và hàng ngày trong cuộc sống của bạn):
Vi khuẩn trong ruột của bạn thích thú với một phạm vi rộng về các loại thực phẩm và dưỡng chất. Do đó, để duy trì sự đa dạng của vi khuẩn đường ruột, tốt nhất là hãy tiêu thụ nhiều nhóm thực phẩm. Điều này nghĩa là bạn vẫn có thể ăn tất cả các món ăn yêu thích trong dịp Giáng Sinh, nhưng hãy tiêu thụ chúng có điều độ.
Các vi khuẩn có lợi trong đường ruột của bạn ăn các carbohydrates được gọi là tiền sinh học. Ăn nhiều tiền sinh học khuyến khích chúng sinh sôi nảy nở - điều này đến lượt lại đem đến một sức khỏe tốt hơn. Tiền sinh học mà có thể dễ dàng được thêm vào chế độ dinh dưỡng của bạn bao gồm măng tây, đậu, chuối, tỏi, các loại hạt, và hành củ.
Lợi khuẩn là các vi khuẩn tốt mang lại lợi ích cho sức khỏe. Một lợi khuẩn nổi tiếng là sữa chua. Các món ăn lên men khác như kim chi, sữa chua kefir, và dưa cải bắp cũng là các lựa chọn tốt. Nếu như các loại thực phẩm lên men không hợp khẩu vị của bạn, bạn có thể cân nhắc sử dụng các loại thực phẩm chức năng bổ sung lợi khuẩn thay thế.
Một số sự thay đổi khác đơn giản mà lại hiệu quả là ngủ nhiều, kiểm soát căng thẳng, và dành thời gian cho luyện tập thể chất. Đó là bởi giấc ngủ gián đoạn và căng thẳng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hệ vi sinh đường ruột, trong khi luyện tập thể chất lại làm tăng sự đa dạng của các vi sinh vật trong đường ruột của bạn.
Tuy nhiên, nếu như các vấn đề về đường ruột của bạn còn tồn tại dù đã cố gắng hết sức, hướng đi kế tiếp dành cho bạn có thể là liên hệ tham vấn bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa. Bác sĩ tư vấn có thể đưa ra cho bạn các gợi ý về bước đi hợp lý kế tiếp - cho dù là thay đổi chế độ dinh dưỡng, thay đổi lối sống, hoặc nghiên cứu kiểm tra hệ tiêu hóa của bạn, chẳng hạn như nội soi hoặc làm xét nghiệm hơi thở.
Nếu như bạn chưa đạt tới điểm đó, hãy chắc chắn rằng bạn đang thực hiện các bước đi phù hợp và ngăn ngừa tình trạng đó từ việc xảy ra. Như câu ngạn ngữ thông thái đã nói, đề phòng hơn chữa bệnh.