Sa Tử Cung Và Phẫu Thuật Cắt Tử Cung

Sa tử cung là gì?

Sa tử cung là tình trạng tử cung tụt xuống trong ống âm đạo do các cơ, mô, và dây chằng vùng chậu không thể nâng đỡ khối lượng cơ thể. Tình trạng này cũng có thể ảnh hưởng đến những cơ quan khác, như bàng quang hoặc trực tràng. Tổng thể của tình trạng này được biết đến với tên gọi sa cơ quan vùng chậu.

Sự yếu đi hoặc thả lỏng cơ bắp có thể khiến tử cung lún sâu hoặc hoàn toàn sa hẳn ra khỏi cơ thể qua nhiều giai đoạn khác nhau:

• Độ 1: Tử cung tụt vào nửa trên của âm đạo
• Độ 2: Tử cung tụt gần đến chỗ mở của âm đạo
• Độ 3: Tử cung nhô ra khỏi âm đạo
• Độ 4: Tử cung hoàn toàn sa ra khỏi âm đạo

Sa tử cung phổ biến đến mức nào?

Sa tử cung là một tình trạng phổ biến. Nguy cơ mắc phải tình trạng này gia tăng theo độ tuổi, do sự mất mát tự nhiên của hóc-môn estrogen. Nhiều ca sinh thường cũng làm tăng rủi ro sa tử cung.

Yếu tố rủi ro của sa tử cung

Yếu tố rủi ro của sa tử cung bao gồm:

• Sinh thường
• Béo phì
• Táo bón mãn tính
• Độ tuổi
• Gia cảnh

Biến chứng của sa tử cung

Sa tử cung thường đi kèm với sa các cơ quan vùng chậu khác. Những tình trạng này bao gồm:

• Sa âm đạo trước (chứng sa bàng quang): Bàng quang phình ra trong âm đạo do các mô liên kết ngăn cách bàng quang và âm đạo yếu đi. Tình trạng này cũng được biết đến với tên gọi sa bàng quang.
• Sa ruột non: Ruột non phình ra trong âm đạo. Tình trạng này cũng được biết đến với tên gọi sa ruột non.
• Sa âm đạo sau (chứng sa trực tràng): Trực tràng lồi ra trong âm đạo do các mô liên kết ngăn cách trực tràng và âm đạo yếu đi.

Trường hợp sa tử cung nghiêm trọng có thể di dời một phần niêm mạc tử cung, khiến phần này nhô ra ngoài cơ thể. Khi mô âm đạo cọ vào quần áo, vết lở loét âm đạo có thể xảy ra.

Cách phòng ngừa sa tử cung?

Mặc dù không thể phòng ngừa chắc chắn sa tử cung, các thay đổi về lối sống có thể giúp bạn giảm rủi ro. Những thay đổi này bao gồm:

• Duy trì cân nặng lành mạnh
• Ăn chế độ ăn uống giàu chất xơ để tránh táo bón
• Cai thuốc lá
• Thực hiện các bài tập vùng chậu để làm khỏe các cơ vùng chậu
• Tránh những hoạt động gây áp lực thêm lên những cơ quan vùng chậu của bạn, ví dụ như nâng vác vật nặng

Triệu chứng của sa tử cung

Sa tử cung xảy ra qua nhiều giai đoạn. Trong những trường hợp nhẹ, tử cung có thể chỉ tụt xuống một chút và không cần đến điều trị. Trong những trường hợp nghiêm trọng, tử cung tụt đến mức đáng kể hoặc có thể lồi hẳn ra ngoài âm đạo. Một số phụ nữ không có triệu chứng, trong khi số khác nhận thấy những dấu hiệu sau đây:

• Rò rỉ nước tiểu (tiểu són)
• Không thể làm trống bàng quang hoàn toàn
• Táo bón
• Cảm thấy nặng trĩu hoặc có áp lực trong khu vực chậu hông hoặc âm đạo
• Phình ra trong âm đạo hoặc các mô lồi ra khỏi âm đạo
• Đau lưng dưới

Nguyên nhân của sa tử cung

Sa tử cung diễn ra khi nhóm cơ bắp và dây chằng giữ tử cung tại chỗ trở nên yếu đi, dẫn đến tử cung tụt xuống trong âm đạo. Sa tử cung có nhiều khả năng xảy ra ở phụ nữ có các đặc điểm sau:

• Đã từng sinh thường, đặc biệt là những trường hợp sinh nhiều con hoặc em bé chào đời có cân nặng lớn (>4kg)
• Gặp chấn thương trong lúc sinh con hoặc ca sinh phức tạp và giai đoạn rặn sinh kéo dài
• Mất trương lực cơ do lão hóa
• Sự yếu đi và mất trương lực mô cơ sau mãn kinh
• Tình trạng dẫn đến gia tăng áp lực trong ổ bụng, ví dụ như ho mãn tính, táo bón, khối u vùng chậu, hoặc tích tụ dịch trong ổ bụng.
• Tăng cân (thừa cân hoặc béo phì)
• Đã trải qua phẫu thuật lớn trong khu vực vùng chậu
• Có tiền sử gia đình

Chuẩn đoán sa tử cung

Để kiểm tra liệu bạn có bị sa tử cung hay không, bác sĩ sẽ thực hiện khám phụ khoa vùng chậu. Bạn cũng có thể được yêu cầu rặn hoặc tạo áp lực như đang cố gắng đi cầu, hay siết chặt các cơ vùng chậu như đang cố gắng ngưng dòng tiểu.

Những xét nghiệm bổ sung có thể được yêu cầu, ví dụ như nội soi bàng quang để kiểm tra bàng quang và niệu đạo, hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI) để kiểm tra thận, tử cung, và các cơ quan vùng chậu khác. Những xét nghiệm này sẽ giúp các bác sĩ xác nhận liệu bạn có sa tử cung và mức độ nghiêm trọng của nó.

Điều trị sa tử cung

Các lựa chọn không phẫu thuật

• Tập luyện. Trong những trường hợp sa tử cung nhẹ, thực hiện các bài tập Kegel để làm khỏe lại các cơ vùng chậu có thể là sự can thiệp duy nhất cần thiết. Để thực hiện các bài tập Kegel, siết chặt các cơ vùng chậu như đang cố gắng nín tiểu. Giữ các cơ siết chặt trong vài giây và sau đó thả lỏng. Lặp lại 10 lần.
• Đặt vòng nâng tử cung âm đạo. Vòng nâng tử cung âm đạo là một vòng cao su hoặc nhựa được gắn quanh cổ tử cung, hoặc nằm bên dưới cổ tử cung, là phần thấp nhất của tử cung. Dụng cụ này giúp hỗ trợ các mô bị phình ra và giữ tử cung ở đúng vị trí.

Các lựa chọn phẫu thuật

• Cắt tử cung: Sa tử cung có thể được điều trị bằng việc cắt bỏ tử cung. Phương pháp này có thể được thực hiện thông qua một vết rạch trong âm đạo (cắt tử cung qua ngả âm đạo) hoặc qua vết rạch ở ổ bụng (cắt tử cung qua ngả bụng)
• Sửa chữa sa tử cung không kèm cắt tử cung: Phẫu thuật này thường được thực hiện qua ngả âm đạo hoặc ổ bụng. Phương pháp liên quan đến việc đưa tử cung về lại vị trí bình thường bằng cách tái gắn chặt các dây chằng vùng chậu vào phần thấp nhất của tử cung để giữ nó tại chỗ.

Quy trình cắt tử cung

Tùy thuộc vào tình trạng của bạn, bác sĩ có thể khuyến nghị bạn một trong các phương pháp sau đây:

• Cắt tử cung một phần: (còn được biết đến với cái tên cắt tử cung trên cổ tử cung hoặc cắt tử cung bán phần), phương pháp này cắt bỏ phần trên của tử cung và để nguyên cổ tử cung.
• Cắt toàn bộ tử cung: phương pháp này cắt bỏ toàn bộ tử cung, bao gồm cả cổ tử cung.
• Cắt tử cung triệt để: phương pháp này cắt bỏ toàn bộ tử cung và tất cả các cấu trúc xung quanh.

Những quy trình này có thể là những phẫu thuật xâm lấn tối thiểu, ví dụ như nội soi ổ bụng, trong khi những kỹ thuật khác, được thực hiện qua ngả âm đạo hoặc ổ bụng thì không. Dưới đây là một vài trong số các lựa chọn điều trị có thể được chuyên gia tư vấn cho bạn.

Cắt tử cung qua ngả âm đạo

Trong phẫu thuật cắt tử cung qua ngả âm đạo, tử cung được cắt bỏ thông qua âm đạo mà không cần rạch bụng. Quy trình này nhìn chung có ít biến chứng hơn và thời gian phục hồi nhanh hơn, khiến nó trở thành một lựa chọn được ưu tiên mỗi khi có thể. Tuy nhiên, phương pháp này có thể không phù hợp với tất cả phụ nữ.

Cắt tử cung qua ngả nội soi ổ bụng

Phẫu thuật cắt tử cung qua ngả nội soi ổ bụng đòi hỏi vài vết rạch nhỏ trong ổ bụng. Qua những vết rạch này, một ống nội soi (một camera nhỏ) được đưa vào, để bác sĩ phẫu thuật có thể quan sát được các cơ quan vùng chậu, và đồng thời cắt bỏ phần tử cung bị ảnh hưởng cũng

Cắt tử cung qua ngả bụng

Cắt tử cung qua ngả bụng nghĩa là tử cung được loại bỏ thông qua một vết rạch ở vùng bụng dưới. So sánh với kỹ thuật cắt tử cung qua ngả nội soi ổ bụng hoặc âm đạo, phương pháp này có nhiều rủi ro biến chứng hơn, và có thời gian phục hồi lâu hơn.

Tác dụng phụ của cắt tử cung

Đau đớn, chảy máu, ra huyết âm đạo, và táo bón là những vấn đề thường gặp sau phẫu thuật cắt tử cung. Những tác dụng phụ khác có thể gặp phải tùy thuộc vào loại phẫu thuật được thực hiện.

Cắt tử cung không kèm cắt bỏ buồng trứng

Quy trình này không đi kèm với việc cắt bỏ buồng trứng, nhưng vẫn có thể tác động đến buồng trứng. Nghiên cứu cho thấy kỳ mãn kinh có thể đến sớm hơn do kết quả của cuộc phẫu thuật. Tuy nhiên, cần thêm nhiều nghiên cứu hơn để xác nhận những tác động dài hạn của cắt tử cung lên chức năng hoạt động của buồng trứng.

Cắt tử cung kèm cắt bỏ buồng trứng

Quy trình này bao gồm việc cắt bỏ cả tử cung và buồng trứng. Buồng trứng sản sinh các hóc-môn nữ estrogen và progesterone. Nếu không có những cơ quan này, một phụ nữ sẽ trải qua các triệu chứng mãn kinh như bốc hỏa, đổ mồ hôi ban đêm, khô âm đạo, khó ngủ, thay đổi tâm trạng, tăng cân, rụng tóc, và khô da.

Độ dài của những triệu chứng này sẽ thay đổi theo từng trường hợp. Bác sĩ có thể khuyến nghị liệu pháp thay thế hóc-môn để kiểm soát các triệu chứng này.

Chuẩn bị cho phẫu thuật cắt tử cung

Bạn sẽ nhận được những hướng dẫn cụ thể từ nhân viên chăm sóc sức khỏe về cách chuẩn bị cho cuộc phẫu thuật. Nhìn chung, hướng dẫn thường bao gồm:

• Nhịn ăn. Bệnh nhân thường được yêu cầu không ăn hay uống bất kỳ thứ gì từ sau nửa đêm ngày trước ngày phẫu thuật.
• Ăn mặc thoải mái. Mang giày thoải mái và quần áo rộng rãi khi đến bệnh viện. Không trang điểm và để tất cả đồ trang sức ở nhà.
• Báo với bác sĩ nếu bạn đang sử dụng bất kỳ loại thuốc nào. Để ngăn ngừa biến chứng phẫu thuật, hãy chắc chắn rằng bạn đã báo với bác sĩ tất cả thuốc bạn đang sử dụng, bao gồm cả thuốc kê toa, thuốc không kê toa, và thực phẩm chức năng.
• Dời lịch phẫu thuật nếu bạn bị ốm. Báo với bác sĩ nếu bạn cảm thấy không khỏe vào ngày diễn ra phẫu thuật. Các bệnh lý tác động đến hệ hô hấp, ví dụ như viêm phổi hay cảm cúm, có thể là nguyên nhân khiến phẫu thuật cần phải hoãn lại.

Thời gian phục hồi sau phẫu thuật cắt tử cung

Thời gian lưu trú tại bệnh viện và giai đoạn phục hồi sau đó sẽ thay đổi tùy thuộc vào loại hình phẫu thuật, phạm vi phẫu thuật, và sức khỏe tổng thể của bạn. Bạn sẽ cảm thấy đau đớn trong vòng vài ngày đầu tiên, đi kèm dịch âm đạo và máu chảy. Bạn cũng sẽ được yêu cầu đi lại khi nào có thể, bởi nó sẽ ngăn chặn tình trạng máu đông trong khu vực được phẫu thuật. Bạn cũng có thể sẽ được kê thuốc giảm đau và ngăn cục máu đông.

Trong thời gian hồi phục, bạn cần nghỉ ngơi nhiều giữa những lúc vận động càng nhiều càng tốt, ví dụ như đi bộ quãng ngắn và tăng dần quãng đường. Bạn nên tránh nâng vác vật nặng cho đến khi bác sĩ cho phép. Trong suốt 6 tuần đầu tiên, không đặt bất kỳ vật gì vào trong âm đạo, ví dụ như dụng cụ thụt rửa âm đạo hay băng vệ sinh dạng tampon, và tránh quan hệ tình dục.

Điều quan trọng là phải làm theo chỉ dẫn của bác sĩ về chăm sóc hậu phẫu, và các chỉ dẫn này bao gồm thuốc cần uống, chế độ ăn cần theo, và các hoạt động thể chất. Bạn cũng nên theo dõi các buổi khám phụ khoa định kỳ để phát hiện sớm bất kỳ các biến chứng tiềm ẩn hay dài hạn nào khác.

Bạn có thể gặp ai để biết thêm thông tin?

Sa tử cung, nếu không được điều trị, có thể chuyển biến xấu thành căn bệnh gây đau đớn hoặc tác động đến các cơ quan khác, và cản trở chức năng ruột và/hoặc bàng quang. Nếu gặp phải bất kỳ triệu chứng nào kể trên hoặc nghi ngờ có bất kỳ bất thường nào, hãy tìm kiếm lời khuyên từ bác sĩ chuyên khoa phụ sản để thảo luận về những lựa chọn điều trị.