Chăm Sóc Người Cao Tuổi Mắc Loãng Xương Và Viêm Xương Khớp

Ngã tác động thế nào đến người già?

Chỉnh hình lão khoa (orthogeriatrics), hay chỉnh hình dành cho người già (geriatric orthopaedics), đề cập đến việc quản lý các vấn đề về chỉnh hình (các rối loạn ở xương, khớp, cơ, gân và dây chằng) ở người già. Nguy cơ của bạn đối với các vấn đề chỉnh hình như gãy xương hông, loãng xương, và viêm khớp xương tăng dần theo tuổi, và các tình trạng bệnh lý này là một nguyên do chủ yếu dẫn đến té ngã ở người già.

Trong chăm sóc chỉnh hình cho người già, loãng xương và viêm khớp xương là hai trong số các vấn đề chủ yếu.

Loãng xương là gì?

Loãng xương là một bệnh lý về xương, xảy ra khi xương mất sức mạnh và khối lượng. Điều này xảy ra khi mô xương tiêu hao với tốc độ nhanh hơn được sản sinh. Khi điều này xảy ra, xương trở nên mong manh hơn và dễ gãy hơn. Các xương ở hông, cột sống, và cổ tay đặc biệt dễ bị gãy.

Các triệu chứng của loãng xương

Được mô tả như một "bệnh lý thầm lặng", nói chung không có triệu chứng gì ở giai đoạn đầu của bệnh trạng này. Ở giai đoạn tiến triển, bạn có thể gặp phải các triệu chứng như:

• Đau lưng (đặc biệt là phần lưng dưới)
• Tư thế khòm lưng, mất chiều cao theo thời gian
• Tăng khuynh hướng gãy xương ở hông, cột sống, và cổ tay

Nguyên do của loãng xương

Các tác nhân làm tăng nguy cơ mắc loãng xương bao gồm:

• Mãn kinh - Số phụ nữ mắc loãng xương gấp đôi số nam giới. Phụ nữ dễ mắc loãng xương hơn vì có đến 20% khối lượng xương có thể tiêu hao trong vòng 5 - 7 năm sau khi mãn kinh. Phụ nữ mãn kinh sớm trước tuổi 45 cũng có nguy cơ cao.
• Là người da trắng hoặc người châu Á - các nghiên cứu chỉ ra khoảng 20% phụ nữ châu Á và da trắng trên 50 tuổi có loãng xương, trong khi 52% có khối lượng xương giảm, một tiền thân của loãng xương.
• Già đi - thông thường, khối lượng xương của chúng ta đạt đỉnh ở độ tuổi 20, và bắt đầu giảm sau đó.
• Có tiền sử gia đình mắc loãng xương
• Nạp không đủ vitamin D và can - xi
• Thiếu cân làm suy yếu xương ở cả nam lẫn nữ, và vì thế có khả năng dẫn đến loãng xương.
• Mắc phải một vài bệnh lý nhất định, chẳng hạn như viêm khớp dạng thấp và các vấn đề tuyến giáp
• Dùng một vài thuốc nhất định, như thuốc tuyến giáp và các corticosteroids (thường được kê đơn chữa trị các bệnh như hen suyễn và viêm khớp).

Điều trị loãng xương

Loãng xương rất dễ chữa trị. Để điều trị bệnh loãng xương, bác sĩ có thể kê đơn các thuốc như bisphosphonates, thực phẩm bổ sung can - xi và vitamin D để hỗ trợ tăng khối lượng xương.

Ngăn ngừa loãng xương

Để ngăn ngừa loãng xương, điều quan trọng là phải tập thể dục đều đặn để xây dựng xương khỏe và dày hơn, cùng chế độ ăn lành mạnh. Tránh tiêu thụ quá nhiều đồ uống có cồn, chất kích thích, và muối vì các thực phẩm này có thể dẫn đến mất xương và/hoặc ảnh hưởng đến việc hình thành xương.

Viêm xương khớp là gì?

Viêm xương khớp là một tình trạng thoái hóa các khớp, và là dạng viêm khớp phổ biến nhất (viêm các khớp). Nó xảy ra khi sụn bảo vệ ở đầu các xương bị mòn, khiến các xương ở các khớp cọ xát vào nhau. Dù những người trên 60 tuổi có nhiều khả năng bị ảnh hưởng bởi viêm xương khớp, ngày một gia tăng số người trẻ và năng vận động ở Singapore được chuẩn đoán viêm xương khớp sớm do các chấn thương thể thao.

Triệu chứng của viêm xương khớp

Viêm xương khớp thường phát triển chậm và tăng nặng theo thời gian. Trong khi viêm xương khớp có thể xảy ra ở bất cứ khớp nào, nó thường tác động đến các khớp ở bàn tay, đầu gối, hông và cột sống. Triệu chứng phổ biến gồm có đau, cứng, nhạy cảm, mất sự linh hoạt, sưng tấy và cảm giác sồn sột trong các khớp.

Nguyên do của viêm xương khớp

Các yếu tố làm tăng nguy cơ bạn mắc phải viêm xương khớp gồm có:

• Tuổi - Khi chúng ta già đi, sụn khớp của người ta có khả năng cao gặp phải hao mòn, dẫn đến viêm xương khớp.
• Giới - Phụ nữ có nguy cơ mắc viêm xương khớp cao hơn nam giới. Dù lý do đằng sau hiện tượng này không rõ ràng, nó có thể liên quan đến các khác biệt hoóc-môn giữa nam và nữ.
• Chấn thương từ các tổn thương trong thể thao, chẳng hạn như căng và rách dây chằng chéo trước (ACL), sụn chêm bị rách, khớp bị trật, và các chấn thương dây chằng có thể gây ra viêm xương khớp, kể cả khi bạn đã lành bệnh từ các chấn thương này.
• Thừa cân đặt một cá nhân vào nguy cơ cao hơn, đặc biệt về phát triển viêm khớp xương ở đầu gối, một tình trạng có tiềm năng chữa trị bằng giảm cân.
• Di truyền - Có tiền sử gia đình mắc viêm xương khớp

Chữa trị viêm xương khớp

Để chữa trị viêm xương khớp, bác sĩ có thể tiến hành các thủ thuật sửa chữa sụn và thay khớp toàn phần trong các trường hợp nghiêm trọng.

Ngăn ngừa viêm xương khớp

Giảm cân, tập thể dục có độ tác động thấp, và uống thường xuyên các thực phẩm bổ sung khớp như glucosamine có thể giúp làm chậm việc phát triển viêm xương khớp.

Ngã ở người cao tuổi: các yếu tố nguy cơ với loãng xương và viêm xương khớp

Loãng xương và viêm xương khớp là 2 bệnh trạng có thể dẫn đến các vấn đề về khả năng vận động ở người cao tuổi, làm gia tăng nguy cơ té ngã của họ.

Té ngã là phổ biến ở người cao tuổi và có thể gây ra các thương tích nhỏ như vết thâm và trầy xước. Tuy nhiên, các cú ngã nghiêm trọng hơn có thể gây ra các thương tích nghiêm trọng như gãy xương và chấn thương đầu. Chúng có thể dẫn đến giảm chức năng thể chất, sớm được nhận vào các phương tiện chăm sóc dài hạn, và làm gia tăng tỷ lệ tử vong ở người cao tuổi.

Yếu tố nguy cơ với loãng xương

• Loãng xương có thể dẫn đến thăng bằng kém, làm một người gặp khó khăn khi cố đứng vững sau khi bị vấp, dẫn đến té ngã.
• Loãng xương có nghĩa là giảm mật độ xương, điều này làm xương trở nên dễ gãy hơn.

Yếu tố nguy cơ với viêm xương khớp

• Viêm xương khớp gây đau đớn, có khả năng khiến một người tránh sử dụng một vài khớp nhất định. Điều này có thể dẫn đến không vững vàng và suy yếu, làm họ bị ngã.
• Viêm xương khớp gây cứng khớp, có thể tác động đến cách bạn đi lại hoặc vận động.
• Một vài thuốc giảm đau được dùng để chữa viêm xương khớp, chẳng hạn như opioids, có thể gây ra những tác dụng phụ như choáng váng và buồn ngủ, góp phần vào té ngã.

Ngăn ngừa té ngã ở người cao tuổi

Trong khi người trẻ có thể hồi phục nhanh chóng từ các cú ngã, thời gian hồi phục của người già dài hơn đáng kể, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của cú ngã và tình trạng sức khỏe của họ. Vì thế, điều quan trọng là làm cho môi trường xung quanh bạn phù hợp với người cao tuổi, cùng việc đảm bảo rằng người cao tuổi có sự trợ giúp cần thiết khi di chuyển.

Một vài bí quyết ngăn ngừa người cao tuổi té ngã bao gồm:

1. loại bỏ các mối nguy trong nhà.

Cách đơn giản nhất để giảm khả năng bạn bị té ngã là loại bỏ các vật dụng không cố định như dây điện, thảm trơn, và sự bừa bộn. Các thiết bị gia dụng nguy hiểm như các ván sàn không bằng phẳng là một vài ví dụ những vật có thể khiến người ta bị vấp.

2. Lắp đặt các thiết bị an toàn trong nhà

Lắp đặt các thiết bị như tay vịn và thanh cầm nắm ở các khu vực như nhà vệ sinh, lối cầu thang có thể hỗ trợ rất hiệu quả cho việc đi lại của bạn quanh nhà. Thảm chống trơn là lựa chọn tốt để ngăn việc trơn trượt ở nhà tắm.

3. Đảm bảo nhà được thắp sáng đầy đủ

Giữ nhà ở độ sáng đủ có thể giảm nguy cơ vấp phải những đồ vật trên mặt đất. Hãy cân nhắc việc đặt đèn (như đèn bàn, đèn trần, hoặc đèn pin) quanh các khu vực như những phòng ngủ, nhà tắm, và cầu thang.

4. Trao đổi với bác sĩ của bạn.

Bác sĩ có thể làm việc cùng bạn để chế tạo ra một kế hoạch phòng ngừa té ngã. Bác sĩ có thể xem xét các khía cạnh trong lối sống và sức khỏe của bạn, chẳng hạn như thuốc men và các bệnh lý hiện tại (như các rối loạn tai và mắt) có thể góp phần vào nguy cơ té ngã.

5. Có người đi cùng

Hãy đảm bảo rằng có ai đó đi cùng hoặc trợ giúp bạn, đặc biệt là khi bạn đi ra ngoài hoặc đi bộ ở các khoảng cách xa.

6. Sử dụng thiết bị hỗ trợ đi

Dùng gậy hoặc khung trợ bước, và mang theo thẻ khẩn cấp (emergency tag), điện thoại, hoặc móc khóa.

7. Xem lại thuốc thang

Rà lại thuốc của bạn cùng bác sĩ và xem xét tác dụng phụ của chúng, để bạn có thể tìm kiếm các phương án thay thế nếu thuốc khiến bạn cảm thấy uể oải.

Lời khuyên cuối cùng

Cả loãng xương và viêm xương khớp đều là các tình trạng bệnh có thể chữa trị mà nếu bỏ mặc, có thể làm tăng nguy cơ bạn té ngã. Hãy tham vấn sớm với bác sĩ nếu nghi ngờ rằng bạn có thể mắc phải một trong hai tình trạng bệnh này.